គំរូ ឬ គម្រូ?
ដោយ : ហ៊ុន ឈុនតេង
អត្ថបទនេះ ខ្ញុំបានសរសេរតាំងពីខ្ញុំនៅសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរឆ្នាំទី៣មកម្ល៉េះនិងធ្លាប់បានចុះផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្ដីចំណេះដឹងសាកលផង។ ទីនេះ ខ្ញុំសូមយកអត្ថបទនោះមកបង្ហាញដោយពុំមានការកែសម្រួលឲ្យបានល្អត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។
១- បញ្ហាស្តីពីពាក្យ“គំរូឬគម្រូ”
តាមរយៈការពិនិត្យលើឯកសារមួយចំនួនដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយកន្លងមក ស្មេរឃើញថាមានបញ្ហាមួយបានចោទឡើងចំពោះការសរសេរអក្ខរាវិរុទ្ធពាក្យ“គំរូឬគម្រូ”។ ដោយសារស្មេរសង្កេតឃើញនូវបញ្ហានេះ ស្មេរក៏សាកល្បងស្រាវជ្រាវនិងពិចារណាលើបញ្ហានៃអក្ខរាវិរុទ្ធរបស់ពាក្យនេះ ថាតើមួយណាត្រឹមត្រូវជាង ដោយផ្អែកលើហេតុផលតាមបែបភាសាវិទ្យា។
មានឯកសារសំខាន់ៗពីរដែលជាហេតុនាំឲ្យឯកសារនានាសរសេរអក្ខរាវិរុទ្ធនៃពាក្យនេះបានពីរយ៉ាងគឺ៖
-វចនានុក្រមខ្មែរ, វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, ទំព័រទី១៤៧, ពន្យល់ថា ៖
គំរូ ន. បែប, សំណាក, តួយ៉ាង, ផែនទី : គំរូស្ពានបេតុង, គំរូផ្ទះឈើ …។
-ក្រសួងអប់រំ, សៀវភៅវេយ្យាករណ៍ថ្នាក់ទី៨, ទំព័រ១៧, ឆ្នាំ១៩៨៦
គំរូ < គ្រូ+ [-អ៊’ម-]
យើងឃើញថានៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរបានពន្យល់ពីន័យរបស់ពាក្យថា“គំរូ” ដូចដែលបានបង្ហាញខាងលើស្រាប់ តែពុំបានលើកហេតុផលពន្យល់ពីប្រភពពាក្យនេះឡើយ។ ចំណែកឯសៀវភៅវេយ្យាករណ៍ថ្នាក់ទី៨របស់ក្រសួងអប់រំវិញបានបង្ហាញពីកំណើតពាក្យ“គំរូ” ថាចេញពីពាក្យថា“គ្រូ” តែមិនបានពន្យល់ន័យទេ។
តើពាក្យ“គំរូឬគម្រូ”ដែលពាក្យត្រឹមត្រូវតាមហេតុផលវិទ្យាសាស្ដ្រ? តើពាក្យនេះពិតជាមានប្រភពពាក្យពីពាក្យ“គ្រូ”ឬ? តើពាក្យនេះអាចមានប្រភពចេញមកពីពាក្យផ្សេងដែរឬទេ?
២- បំណកស្រាយស្តីពីពាក្យ “គំរូឬគម្រូ”
ក្រសួងអប់រំបានពន្យល់ថាពាក្យនេះចេញពីពាក្យ គ្រូ + [-អ៊’ម-] > គំរូ។ ប៉ុន្តែយើងសង្កេតឃើញថាពាក្យ“គំរូ” នេះគ្មានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យថា“គ្រូ”នេះឡើយ។ សូមពិនិត្យលើឧទាហរណ៍ខាងក្រោម៖
ឧ១. ចូរអ្នកឆ្លាក់រូបព្រះពុទ្ធ១អង្គ ដែលមានរូបថតមួយសន្លឹកនេះជាគំរូ។
នៅក្នុងល្បះនេះ ពាក្យ“គំរូ”វាគ្មានន័យអ្វីទាក់ទងនឹងពាក្យថា“គ្រូ”ឡើយ។ ល្បះនេះអាចមានន័យថា “ចូរអ្នកឆ្លាក់រូបព្រះពុទ្ធ១អង្គ ដែលមានរូបថតមួយសន្លឹកនេះជាបែបផែន, ឬតួយ៉ាង(មានន័យថារបស់ដែលដូចនឹងរបស់ដើម ហើយព្រះដែលគេឆ្លាក់នោះគឺត្រូវតែដូចនឹងរូបថតដែលគេឲ្យនោះ)”។
ឧ២. លោកគ្រូ ជាគំរូរបស់ខ្ញុំ។
ចំណែកនៅក្នុងល្បះនេះក៏នៅតែមានន័យថា“លោកគ្រូ ជា
បែបផែន,
តួយ៉ាង(នៅក្នុងសង្គមខ្មែរយើងចាត់ទុកគ្រូជាអ្នករៀនបានខ្ពង់ខ្ពស់ ដឹងខុសត្រូវ មានចរិតលក្ខណៈល្អ ទើបសិស្សចង់ធ្វើ
ដូចគាត់)របស់ខ្ញុំ” គឺមិនមែនមានន័យថា “លោកគ្រូ
ដែលជាគ្រូរបស់ខ្ញុំ”នោះទេ។ បើពិនិត្យលើផ្នក់ជែក[-អ៊’ម-] បញ្ជាក់ពីន័យជាកិរិយាហេតុ ឬន័យសម្គាល់លទ្ធផល/អំពើ
[1] ដែលមិនបញ្ជាក់ពីន័យជាសភាព ឬបែបបទរបស់នាម ឬគុណនាមនោះទេ។
តាមទស្សនៈរបស់ស្មេរផ្ទាល់ពាក្យថា“គំរូ”នេះ មានប្រភពចេញមកពីពាក្យ“រូ”ដែលជាពាក្យខ្មែរបុរាណច្រើនជួបប្រទះក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍មានន័យថា“ដូច”។ ហេតុដែលខ្ញុំហ៊ានអះអាងបែបនេះ គឺសំអាងលើន័យរបស់ពាក្យ“គំរូ”នេះទាក់ទងនឹង ពាក្យថា“ដូច”ច្រើនជាងពាក្យ“គ្រូ”។ សូមពិនិត្យឧទាហរណ៍ខាងក្រោម៖
ឧ៣. ផ្ទះនេះយកគំរូតាមផ្ទះនៅម៉ាឡេស៊ី។
យើងពិនិត្យឃើញថាពាក្យ“គំរូ” មានថ្នាក់ពាក្យជានាម និងជាកម្មបទផ្ទាល់របស់ពាក្យផ្ទះ មិនមែនមានថ្នាក់ពាក្យជាកិរិយាហេតុនោះទេ។ ក្នុងល្បះនេះមានន័យថា ផ្ទះនេះយកលក្ខណៈដែលមានដូចផ្ទះនៅម៉ាឡេស៊ី។
ឧ៤. នេះជាផ្ទះគំរូរបស់ខ្មែរ។
ក្នុងល្បះនេះពាក្យគំរូដើរតួជាគុណនាមបញ្ជាក់ន័យឲ្យនាម“ផ្ទះ” ដែលមានន័យថាផ្ទះនេះជាផ្ទះដែលមានដូចៗគ្នានឹងផ្ទះរបស់ខ្មែរផ្សេងទៀត។
តាមរយៈឧទាហរណ៍ពីរខាងលើ យើងឃើញថាពាក្យថា“គំរូ” នេះមានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យ“រូ”ជាងពាក្យ“គ្រូ”។ ពាក្យ“គំរូ”នេះមានប្រភពមកពីពាក្យ“រូ”ផ្សំនឹងផ្នត់ដើម[គំ-]។ យើងសង្កេតឃើញមានពាក្យទាំងអស់សរុបចំនួន៤ដែលជាពាក្យកម្លាយតាមរយៈផ្នត់ដើម[គំ-] គឺ គំរេច គំរឹល គំរល និងគំរូ។ ពាក្យ “គំរេច” មានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យ“រេច”, ពាក្យ“គំរឹល” មានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យ“រឹល”, ពាក្យ“គំរល” មានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យ“រល”។ ចំណែកឯពាក្យ“គំរូ”នេះ ក៏មានន័យជាប់ទាក់ទងនឹងពាក្យថា“រូ”នេះដែរ។ ផ្នត់[គំ-] នេះសម្រាប់ប្រើធ្វើឲ្យពាក្យកម្លាយក្លាយជានាម ឬគុណនាមទៅតាមបរិបទដែលបានលើកឧទាហរណ៍ក្នុងល្បះខាងលើមក។ ប៉ុន្តែវចនានុក្រមដាក់ពាក្យ“គំរូ” នេះត្រឹមតែជានាមប៉ុណ្ណោះ ទាំងវាមានថ្នាក់ពាក្យជាគុណនាមផងដែរ ដូចក្នុងករណី ផ្ទះគំរូ និងមនុស្សគំរូ។
យ៉ាងណាម៉ិញពាក្យនេះគេធ្លាប់ជួបតាំងពីសម័យមុនអង្គររួចម្ដងមកហើយនៅក្នុងសិលាចារឹក K.138 និងK.109 គឺពាក្យ“កំរុ”។ នៅក្នុងសិសាចារឹកទាំងពីរនេះពាក្យ“កំរុ” គឺជានរនាម(ឈ្មោះមនុស្ស) ដែលនៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរបុរាណតាមរយៈសិលាចារឹកសម័យមុនអង្គរ សតវត្សទី៦-៨ របស់បណ្ឌិតសាស្ដ្រាចារ្យ ឡុង សៀម ទំព័រទី១០៣ ថាពាក្យ “កំរុ” នេះចេញពីពាក្យ “រុ” មានន័យថាដូច។
៣- សន្និដ្ឋាន
ស្ថិតនៅក្នុងសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន ស្មេរអាចនិយាយបានថា “គំរូឬគម្រូ” អាចសរសេរឲ្យត្រឹមត្រូវតាមអក្ខរាវិរុទ្ធបានតែមួយបែបគត់គឺ “គំរូ” ព្រោះវាមានប្រភពមកពីពាក្យ“រូ” ដូចហេតុផលដូចបានជម្រាបមកខាងលើ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ពាក្យនេះមានថ្នាក់ពាក្យចំនួនពីរ គឺជានាម និងគុណនាម។ ដោយផ្អែកលើហេតុផលដែលបានបង្ហាញមកនេះ ស្មេរសូមឲ្យមានការបំពេញបន្ថែមលើកង្វះខាតដែលបានកើតមាននៅក្នុងវចនានុក្រម និងកែកំហុសដែលមាននៅក្នុងសៀវភៅរបស់ក្រសួងអប់រំដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៦ ដើម្បីឲ្យភាសាខ្មែរឈានទៅរកការឯកភាពគ្នាក្នុងការប្រើប្រាស់អក្ខរាវិរុទ្ធឲ្យមានតែមួយ។
[1] សូមមើល ព្រុំ ម៉ល់,
វេយ្យាករណ៍ទម្រង់និយមនៃភាសាខ្មែរទំនើប, ២០០៦។
